คเณศจตุรถี หรือวินายะจตุรถี เป็นหนึ่งในเทศกาลเฉลิมฉลองประจำชาติของอินเดีย ตามคัมภีร์ปุราณะ ถือเป็นวันประสูติของพระพิฆเนศ
โดยปกติจะมีการเฉลิมฉลองเป็นเวลา 10 วัน นับจากวันขึ้น 4 ค่ำ จนถึงวันขึ้น 14 ค่ำ ของเดือนภาทฺรปทะตามปฏิทินฮินดู (กลางเดือนสิงหาคม – กลางเดือนกันยายน) ในปีนี้ตรงกับวันเสาร์ที่ 22 สิงหาคม 2563
สำหรับผู้ที่นับถือพระพิฆเนศ วันที่นิยมไหว้มากที่สุดคือ วันแรกที่พระองค์เสด็จลงมาบนโลกมนุษย์ หรือวันที่ 1 ของการเริ่มต้นเทศกาล แต่จริงๆ ขึ้นอยู่กับความสะดวก จะไหว้วันใดก็ได้ในฤกษ์วันคเณศจตุรถี
เราควรทำอะไรในวันคเณศจตุรถี?
คำตอบคือ ถวายบูชาครับ ทั้งอามิสบูชา (จัดสิ่งของเครื่องบูชาถวาย) และปฏิบัติบูชา (การสวดมนต์ภาวนา/ปฏิบัติดีถวาย)
สถานที่เข้าร่วมพิธีสามารถเลือกตามความสะดวก เช่น วัดแขกสีลม วัดวิษณุ วัดเทพมณเฑียร เทวสถานโบสถ์พราหมณ์ วัดทั่วไปที่จัดพิธี หรือศาลพระพิฆเนศที่ต่างๆ หรือถ้าไม่รู้แหล่ง ง่ายและสะดวกที่สุดคือ บ้านของตัวเองครับ
แม่นหนัดวันนี้ ขอเป็นสื่อกลางแนะนำวิธีการปฏิบัติในวันคเณศจตุรถี ซึ่งจากการสืบค้นข้อมูลจากหลายแหล่งของไทยและเว็บไซต์อินเดีย เขาแนะนำอย่างนี้ว่า
1. ให้ดูตารางเวลา muhurat timings ในการเลือกช่วงเวลากราบไหว้ตามปฏิทินฮินดู (คนไทยเลือกตามวันที่สะดวกละกันนะครับ)
2. ใครๆ ก็สามารถนำถวายบูชาแด่องค์พระพิฆเนศได้ ไม่จำกัดเพศ อายุและสถานะทางสังคม
3. ก่อนเข้าห้องพระ ต้องอาบน้ำชำระร่างกาย แต่งชุดสะอาดสอ้าน และจัดของถวาย ประกอบด้วย ดอกไม้ พวงมาลัย ธูปเทียน ผลไม้ (เช่น กล้วย มะม่วงสุก มะนาวหวาน ทับทิมและขนุน) ขนมหวาน นมเนย โยเกิร์ต ฯลฯ
ต่อด้วยขั้นตอนการทำพิธีบูชาองค์พระพิฆเนศจากที่บ้าน ขออนุญาตอ้างอิงข้อมูลโดย อ.กายทิพย์ สรัสวดีมณฑล
4. ทำความสะอาดหิ้งบูชา ให้เรียบร้อยและสะอาดเสียก่อน ถ้าสถานที่อำนวยและเป็นไปได้ ให้เชิญเทวรูปพระพิฆคเณศแยกออกมาอีกโต๊ะหนึ่ง (กรณีมีหลายองค์ เชิญมาองค์เดียวเพื่อสรงน้ำก็ได้หรือจะสรงทั้งหมดก็ดี) หาถาดมารองน้ำไว้สำหรับสรงน้ำอภิเษก ปูผ้าถ้ามี และจัดของไหว้เครื่องบูชาให้ถูกต้อง โดยมีโถใส่กำยานหรือธูปด้านหน้า – เทียนซ้ายขวา – แจกันดอกไม้ซ้ายขวา – ถาดผลไม้ – ขนม ของหวาน – น้ำและนมวางด้านหน้าให้เรียบร้อยสวยงาม
5. จากนั้นจุดกำยาน จุดเทียน สวดคาถาบูชาพระคเณศ “โอม ศรี คเณศายะ นมะ ฯ ชยะคเณศะ ชยะ คเณศะ ชยะ คเณศะ” “โอม ชคานะนัม ภูตะคณา ธิเสวิตัม กปิถะ ชัมภูพะละ จารุภัคสะนัม อุมาสุตัม โสกาวินาศะ การะกัม นมามิ วิคเณศะวะระ ปาทะ ปังกะชัมฯ”
จากนั้นกล่าวเป็นภาษาไทย เนื้อหาว่าประมาณนี้
“ข้าพเจ้า (ชื่อ นามสกุล และครอบครัว)
ขอกราบสักการะพระคเณศ เนื่องในวันมหามงคล
คเณศจตุรถีในวันนี้ ข้าพเจ้า ขออัญเชิญพระคเณศ โปรดเสด็จมายังพิธีแห่งนี้ ข้าพเจ้าฯ ขอกราบสักการะบูชาพระองค์ ด้วยของถวายและเครื่องสังเวยบูชาเหล่านี้ ณ โอกาสนี้ ข้าพเจ้าขอประทานพระอนุญาตถวายอภิเษกแก่เทวรูปของพระองค์ เพื่อความเป็นสิริมงคล”
6. นำน้ำนมสด 1 ขวด สรงที่เทวรูปจากพระเศียรจนหมด จากนั้นสรงเทวรูปด้วยน้ำอบที่ผสมน้ำและลอยดอกไม้ไว้แล้วอีกครั้งที่เทวรูป ในขณะที่สรงอย่างช้าๆ ให้ภาวนาคาถา “โอม ศรีคเณศายะ นะมะ” ตามไปด้วย จากนั้นเอาทิชชู่ หรือผ้าสะอาดซับให้พอแห้ง
7. จากนั้น กล่าวคาถานี้ 3 จบ
“โอม นาตะวิตะ มันฑะ บุชะปานิ สมัตติยุตติรามิฯ”
และกล่าวว่า ข้าพเจ้า ขอถวายบูชาเครื่องสังเวยและของบูชาเหล่านี้ อันได้แก่ (ของที่เราเตรียมมา ผลไม้ ของหวาน น้ำนม ฯลฯ) นี้แก่พระองค์ ขอพระองค์โปรดทรงรับเครื่องสังเวยและของบูชาเหล่านี้ (จากนั้นจุดธูป 1 ดอกปักใส่
ของถวายถาดละ 1 ดอก หากของถวายไม่เยอะมาก จุดแค่ 1 ดอกวางใส่พานใหญ่สุด)
8. สวดคาถาบูชาและสรรเสริญ
“โอม ศรี คเณศายะ นมะ ฯ ชยะคเณศะ ชยะ คเณศะ ชยะ คเณศะ โอม ชคานะนัม ภูตะคณา ธิเสวิตัม กปิถะ ชัมภูพะละ จารุภัคสะนัม อุมาสุตัม โสกาวินาศะ การะกัม นมามิ วิคเณศะวะระ ปาทะ ปังกะชัมฯ” (ถ้าท่านมีคาถาบทอื่นที่สวดบูชา แนะนำให้มาสวดเพิ่มตรงนี้ได้เลยครับ)
9. จากนั้นตั้งจิตอธิษฐานขอพรในเรื่องที่อยากได้ ที่เป็นมงคล ในขั้นตอนนี้ให้เน้นเรื่องการงาน ความสำเร็จ การชนะอุปสรรคความขัดข้องทั้งมวล ความสุข ความอุดมสมบูรณ์ สติปัญญาตามเทวานุภาพของพระองค์
10. รอธูปหรือกำยานหมด ดับเทียนให้เรียบร้อย
ตั้งไว้ซักพัก จึงค่อยลาของสังเวยมารับประทาน หรือแจกจ่ายเพื่อเป็นสิริมงคลครับ
11. น้ำจากการสรงเทวรูป เป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์ ให้นำมาประพรมตัวและรดสถานที่ เพื่อความเป็นสิริมงคล
ทั้งนี้ ในวันคเณศจตุรถีมีข้อปฏิบัติต้องห้ามอยู่ข้อหนึ่ง คือ การไม่มองพระจันทร์ เขาว่าถ้าใครเผลอไปมองพระจันทร์ในช่วงเทศกาลคเณศจตุรถี จะต้องเสนียดจัญไร เป็นจัณฑาล ต้องให้คนรุมด่า จึงจะพ้นมลทิน เรื่องนี้รู้ไว้ใช่ว่า แต่หากต้องการให้การปฏิบัติถึงพร้อม สมบูรณ์ เลี่ยงการมองพระจันทร์ในช่วงวันคเณศจตุรถีนะครับ
แม่นหนัดขออัญเชิญบารมีพระพิฆเนศอันไม่มีประมาณอภิบาลคุ้มครองผู้ศรัทธาทุกท่าน ขอให้จงประสบพบแต่ความสำเร็จ ราบรื่น ปราศจากอุปสรรค สุขสมหวังในสิ่งที่ปรารถนากันถ้วนหน้านะครับ
